Materialne prawo karne cz.9 - Poddanie sprawcy próbie
Poddanie sprawcy próbie
Warunkowe umorzenie postępowania
Sąd może warunkowo umorzyć
postępowanie karne jeżeli:
·
Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne;
·
Okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości
·
Postawa sprawcy niekaralnego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy
sposób życia uzasadniają przypuszczenie
Że pomimo umorzenia
postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni
przestępstwa
Nie stosujemy warunkowego
umorzenia do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Warunkowe umorzenie na okres próby wynosi od roku do 3 lat i biegnie od
uprawomocnienia się orzeczenia. W tym czasie sąd może oddać sprawcę pod dozór
kuratora lub innego osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo
organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie,
zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na
sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę
możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną
krzywdę , sąd także
może nałożyć obowiązki tj.:
1.
Informowania sądu lub kuratora o przebiegu
okresu próby;
2.
Przeproszenia pokrzywdzonego;
3.
Wykonania ciążącego na nim obowiązku łożenia
na utrzymanie innej osoby;
4.
Powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub
używania innych środków odurzających;
5.
Poddania się terapii uzależnień;
6.
Poddania się terapii, w szczególności
psychoterapii lub psychoedukacji;
7.
Uczestnictwa w oddziaływaniach
korekcyjno-edukacyjnych;
8.
Powstrzymania od kontaktowania się z
pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do
pokrzywdzonego lub innych osób lub opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z
pokrzywdzonym
9.
Świadczenie pieniężne;
10. Zakaz
prowadzenia pojazdów
Sąd podejmuje postępowanie karne :
·
Jeżeli sprawca w okresie próby popełnił
przestępstwo umyślne, za który został prawomocnie skazany;
·
Jeżeli po pisemnym upomnieniu przez sądowego
kuratora sprawca rażąco narusza porządek (np.
uchyla się od nałożonego obowiązku, nawiązki, środka karnego,
kompensacyjnego, zawartej umowy z pokrzywdzonym, popełnia inne przestępstwo, uchyla się od dozoru itp.)
chyba , że przemawiają temu szczególne względy;
Sąd może podjąć postępowanie karne :
·
Jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza
porządek prawny, w szczególności gdy:
o Popełnił
inne przestępstwo niż umyślne
o Uchyla
się od dozoru;
o Nie
wykonuje nałożony obowiązek;
o Nie
wykonuje nałożonego środka karnego;
o Nie
wykonuje środka kompensacyjnego;
o Nie
wykonał przepadku;
o Nie
wykonuje zawartej umowy z pokrzywdzonym
·
Jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o
warunkowym umorzeniu postępowania , lecz przed jego uprawomocnieniem się,
rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił
przestępstwo.
Warunkowego
umorzenia postępowania nie można podjąć po 6 miesiącach od zakończenia okresu
próby
Warunkowe zawieszenie kary
Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia
wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku jeżeli:
·
Sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie
był skazany na karę pozbawienia wolności;
·
Jest to wystarczające do osiągnięcia wobec
niego celów kary w szczególności do zapobieżenia powrotowi do przestępstwa
Sąd bierze pod uwagę :
- Postawę sprawcy;
- Właściwości sprawcy;
- Warunki osobiste sprawcy;
- Dotychczasowy sposób życia sprawcy;
- Zachowanie się po popełnieniu przestępstwa
Jedynie
w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może warunkowo zawiesić
wykonanie kary wobec przestępcy o charakterze chuligańskim i ponownie skazany
za prowadzenie pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu lub środków
odurzających;
Czas trwania okresu próby w czasie zawieszenia
wykonania kary
- od roku do 3 lat
i biegnie od uprawomocnienia się wyroku;
- od roku do 5 lat
w przypadku sprawcy młodocianego , sprawcy który popełnił przestępstwo z
użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej;
Sąd zawieszając wykonanie kary może orzec grzywnę, jeżeli
jej wymierzenie obok kary pozbawienia wolności na innej podstawie nie jest
możliwe. W razi zarządzenia kary pozbawienia wolności grzywnę powyższą się nie
wykonuje, a kara pozbawienia wolności jest skrócona o okres odpowiadający
połowie liczby uiszczonych stawek dziennych grzywny z zaokrągleniem w górę do
pełnego dnia.
Obowiązki w okresie próby
Zawieszając
wykonanie kary , sąd zobowiązuje , a jeżeli orzeka środek karny, może
zobowiązać skazanego do :
·
Informowania sądu lub kuratora o przebiegu
okresu próby;
·
Przeproszenia pokrzywdzonego;
·
Wykonania ciążącego na nim obowiązku łożenia
na utrzymanie innej osoby;
·
Wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub
przygotowania się do zawodu;
·
Powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub
używania innych środków odurzających;
·
Poddania się terapii uzależnień ( wymaga
zgody skazanego);
· Poddania się terapii, w szczególności
psychoterapii lub psychoedukacji ( wymaga zgody skazanego);
·
Uczestnictwa w oddziaływaniach
korekcyjno-edukacyjnych;
·
Powstrzymania się od przebywania w
określonych środowiskach lub miejscach;
·
Powstrzymania od kontaktowania się z
pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do
pokrzywdzonego lub innych osób
·
opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z
pokrzywdzonym ( sąd wskazuje minimalną odległość od osób chronionych, określa
sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym jeżeli popełniono przestępstwo z
użyciem przemocy lub groźby bezprawnej w stosunku do osoby najbliższej)
·
innego stosownego postępowania w okresie
próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa;
Orzeka się przynajmniej jeden z
obowiązków
Sąd może orzec świadczenie pieniężne albo zobowiązać do naprawienia
wyrządzonej szkody w całości lub w części, chyba że orzekł środek
kompensacyjny.
Dozór w przypadku zawieszenia wykonania kary
pozbawienia wolności
Sąd może
w okresie próby oddać skazanego pod dozór:
1.
kuratora;
2.
osoby godnej zaufania;
3.
stowarzyszenia;
4.
instytucji lub organizacji
społecznej;
Dozór jest obowiązkowy dla :
1. młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego;
2. recydywistę;
3. sprawcy przestępstwa popełnianego w związku z zaburzeniami
preferencji seksualnych;
4. sprawcy który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na
szkodę osoby wspólnie zamieszkującej;
Zwolnienie z dozoru jeżeli:
1.
względy wychowawcze za
tym przemawiają;
2.
jeżeli sprawowanie dozoru
jest znacznie utrudnione z przyczyn niezawinionych przez skazanego.
Zarządzenie wykonania kary w okresie próby
Sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany w okresie
próby popełnił:
1.
podobne przestępstwo umyślne, za które
orzeczono prawomocnie kare pozbawienia
wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania
2.
ponownie
popełnia przestępstwo z użyciem przemocy
lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej
zamieszkujących wspólnie ze sprawcą
Sąd
może zarządzić wykonanie kary jeżeli skazany w okresie próby:
1.
rażąco narusza porządek prawny, w
szczególności gdy popełnił inne przestępstwo lub uchyla się od uiszczenia
grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków, orzeczonych środków
karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku ( sąd zarządza wykonanie kary
jeżeli sprawca dostanie pisemne upomnienie) ( sąd uwzględnia do oceny
dotychczasowy przebieg okresu próby, wykonanie nałożonych obowiązków, skrócić
orzeczona karę nie więcej niż o połowę)
2.
jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz
przed uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny , a w szczególności
gdy w tym czasie popełnił przestępstwo; ( sąd uwzględnia do oceny dotychczasowy
przebieg okresu próby, wykonanie nałożonych obowiązków, skrócić orzeczona karę
nie więcej niż o połowę)
Zarządzenie
wykonania kary nie może nastąpić po 6 miesiącach po okresie próby.
Obowiązek wykonania pracy na cele społeczne w
zamian za zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności ( art. 75a §1)
§1 Wobec skazanego na karę pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, który w okresie próby rażąco narusza porządek
prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w art. 75
§ 1, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania
nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych
lub przepadku, sąd może, jeżeli cele kary zostaną w ten sposób spełnione, mając
na względzie wagę i rodzaj czynu zabronionego przypisanego skazanemu, zamiast
zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności zamienić ją na karę
ograniczenia wolności w formie obowiązku wykonywania nieodpłatnej,
kontrolowanej pracy na cele społeczne, przyjmując, że jeden dzień kary
pozbawienia wolności równa się dwóm dniom kary ograniczenia wolności, albo na
grzywnę, przyjmując, że jeden dzień kary pozbawienia wolności równa się dwóm
stawkom dziennym grzywny. Kara ograniczenia wolności nie może trwać dłużej niż
2 lata, a grzywna nie może przekroczyć 810 stawek dziennych.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do skazanego, który nie
wykonał obowiązku określonego w art. 72 § 1 pkt 7b lub w § 2.
§ 3. Sąd, zamieniając
karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na karę
ograniczenia wolności albo na grzywnę, w miarę możliwości wysłuchuje skazanego.
§ 4. Zamiana kary pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na karę ograniczenia wolności albo na grzywnę nie
zwalnia skazanego od wykonania orzeczonych wobec niego środków karnych,
przepadku, środków kompensacyjnych lub środków zabezpieczających, chociażby
następnie orzeczono karę łączną.
§ 5. Jeżeli skazany
uchyla się od wykonywania kary ograniczenia wolności, od uiszczenia grzywny,
wykonania nałożonych na niego obowiązków lub orzeczonych środków karnych,
przepadku lub środków kompensacyjnych, sąd uchyla zamianę i zarządza wykonanie
kary pozbawienia wolności.
§ 6. W wypadku uchylenia zamiany i zarządzenia wykonania
kary pozbawienia wolności na poczet zarządzonej kary pozbawienia wolności
zalicza się dotychczas wykonaną karę grzywny albo karę ograniczenia wolności,
przyjmując, że jeden dzień kary pozbawienia wolności równa się dwóm stawkom
dziennym grzywny albo dwóm dniom kary ograniczenia wolności.
§ 7. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli kara pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania została orzeczona na podstawie
art. 60 § 5 lub art. 60a.
Zatarcie skazania w czasie okresu próby:
· ulega z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby;
· przy zarządzeniu pracy na cele społeczne w zamian za karę pozbawienia wolności zatarcie skazania następuje z upływem 3 lat od wykonania lub darowania, przedawnienia jej wykonania, grzywna z upływem roku od wykonania, darowania lub przedawnienia jej wykonania.
· jeżeli orzeczono grzywnę lub środek karny nie może nastąpić przed ich wykonaniem , darowaniem, przedawnieniem ich wykonania;
Warunkowe zwolnienie z odbywania kary pozbawienia
wolności
Sąd może
warunków zwolnić od reszty wykonywanej kary gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia
przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają
przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie się stosować do orzeczonego środka
karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego w szczególności
nie popełni ponownie przestępstwa.
Skazanego
można warunków zwolnić :
1.
po odbyciu ½ kary (
niezależnie można zwolnić po 15 latach );
2.
recydywistę po 2/3 kary (
niezależnie można zwolnić po 15 latach );
3.
multirecydywistę po ¾
kary;
4.
25 lat pozbawienia
wolności – po odbyciu 15 lat kary;
5.
Dożywocie po odbyciu 25
lat kary;
W razie warunkowego zwolnienia czas
pozostały do odbycia kary stanowi okres próby
( 2 do 5 lat) . Minimum 3 lata okresu próbnego dla multirecydywisty . 25
lat pozbawienia wolności, dożywocie – okres próby trwa 10 lat.
- Dopuszczalność ponownego warunkowego zwolnienia
W razie odwołania warunkowego
zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem :
·
Po ponownym osadzeniu ,
przynajmniej rok kary pozbawienia wolności ;
·
W wypadku kary 25
lat lub dożywocia - przed upływem 5 lat
Jeżeli w okresie próby i 6 miesięcy po okresie próby nie
odwołano warunkowego zawieszenia , karę uważa się za odbytą z chwilą
warunkowego zwolnienia – w wypadku objęciem wyroku łącznego, z której skazany
został warunkowo zwolniony , na poczet orzeczonej kary łącznej zalicza się
jedynie okres faktycznego odbywania kary .
Dopuszczalność zwolnienia od reszty
kary ograniczenia wolności
Sąd może uznać za wykonaną karę skazanego na :
1.
karę
ograniczenia wolności – po odbyciu przynajmniej połowy kary, przy czym
przestrzegał porządku prawnego, jak również wykonywał nałożone na niego
obowiązki, orzeczone środki karne, środki kompensacyjne i przepadek,
2.
środki
karne w postaci : pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego
stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności, zakaz przebywania w
określonych środowiskach lub miejscach , zakaz wstępu na imprezę masową, zakaz
wstępu do ośrodków gier, nakaz okresowego opuszczania lokalu, zakaz prowadzenia
pojazdów ( art. 39§1 pkt 1-3 k.k.)-
jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do
niego wykonywany był przynajmniej przez rok. ( nie stosuje się tego do
skazanego za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajowości na
szkodę małoletniego oraz za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu oraz
za zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów , gdzie sprawca był w stanie
nietrzeźwości i zbiegł z miejsca zdarzenia.
3.
Środek
karny orzeczony dożywotnio – sąd może uznać za wykonany, jeżeli skazany
przestrzegał porządku prawnego i nie zachodzi obawa ponownego popełnienia
przestępstwa, a środek karny był w stosunku do skazanego wykonywany
przynajmniej przez 15 lat ;