Materialne prawo karne cz.5 - Zasady wymiaru kar i środków karnych

Zasady wymiaru kar i środków karnych

Według art. 53 § 1 sąd wymierza karę według swojego uznania w granicach określonych przez ustawę, uważając, by jej dolegliwość nie przekroczyła stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu, biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze względem sprawcy oraz kształtując świadomość prawną społeczeństwa.

Wymierzając karę, sąd uwzględnia :

• Motywację i sposób zachowania się sprawcy;
• Popełnione przestępstwa wspólnie z nieletnim;
• Rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków;
• Rodzaj i rozmiar ujemnych następstw;
• Właściwości i warunki osobiste sprawcy;
•  Sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie po popełnieniu go;
• Staranie o naprawienie szkody bądź zadośćuczynienie społecznemu poczuciu sprawiedliwości;
• Zachowanie pokrzywdzonego;
• Pozytywne warunki przeprowadzonej mediacji albo ugodę miedzy pokrzywdzonym a sprawcą

Nie orzeka się dożywotniego pozbawienia wolności wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat;

Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do orzekania innych środków karnych, z wyjątkiem obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Przed 1.07.2015r. przepis nie podawał wyjątków, stosowano powyższe zasady do każdego środka karnego.

Jeżeli zbiegają się podstawy obostrzenia kary i nadzwyczajnego załagodzenia, sąd może tylko raz zastosować nadzwyczajne załagodzenie lub obostrzenie kary;

Jeżeli chodzi o występek chuligański to z zasady sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości nie niższej niż dolna granica ustawowego zagrożenia zwiększona o połowę. Jeżeli jest znany pokrzywdzony to sąd orzeka obowiązek naprawienia szkody, obowiązek zadośćuczynienia  lub nawiązkę , w przypadku nie ustalonego pokrzywdzonego sąd może orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Odstąpienie od wymierzenia kary – gdy przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat albo karą łagodniejszą i społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna , sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli orzeka jednocześnie środek karny , przepadek lub  środek kompensacyjny ( dopisane i obowiązują od 1.07.2015r.), a cele kary zostaną w ten sposób spełnione.

Art. 59 obowiązujący od 1.07.2015r. jeżeli sprawca przed rozpoczęciem przewodu sądowego w pierwszej instancji, który nie był uprzednio skazany za przestępstwo umyślne  użyciem przemocy, pojednał się ze pokrzywdzonym/pokrzywdzonymi  w wyniku mediacji i naprawił szkodę lub zadośćuczynił wyrządzonej krzywdzie , umarza się, na wniosek pokrzywdzonego/pokrzywdzonych,  Postępowanie karne o występek zagrożony karą nieprzepacającą 3 lat pozbawienia wolności, a także o występek przeciwko mieniu zagrożony karą  nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, jak również o występek wymieniony w art. 157§1.

Przesłanki nadzwyczajnego załagodzenia kary :

1.   W wypadkach przewidzianych przez ustawę ;
2. W stosunku do młodocianego , jeżeli przemawiają za nim względy wychowawcze;
3. W uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności :
1. Jeżeli sprawca pojednał się z pokrzywdzonym- szkoda została naprawiona lub ustalili między sobą sposób naprawienia szkody;
2. Ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czyni starania o naprawienie szkody lub jej zapobieżenie;
3.   Jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnieniem przestępstw;
4.  Do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia-w tym przypadku sąd także może warunkowo zawiesić wykonanie kary, sąd może odstąpić od wymierzenia kary zwłaszcza gdy rola sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa.
5.  Na wniosek prokuratora - do sprawcy przestępstwa, który niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożone karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary;
6. W wypadkach określonych w punkcie 4 i 5 sąd, wymierzając karę pozbawienia wolności do lat 5 , może warunkowo zawiesić jej wykonanie a okres próby wynoszący 10 lat , jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa.

Nadzwyczajne załagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kara łagodniejszego rodzaju według zasad, jeżeli czyn stanowi  :

1.       Zbrodnię zagrożoną co najmniej karą 25 lat – sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą niż 8 lat

2.       Inną zbrodnię –sąd wymierza karę nie niższą od 1/3 dolnej granicy.

3.       Występek powyżej roku  – sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności;

4.       Występek poniżej roku – sąd wymierza grzywnę albo kare ograniczenia wolności

5.       ( więcej niż jedna )Grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności- sąd odstępuje od wymierzenia kary i orzeka środek karny :

a.       Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej;

b.      Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi;

c.       Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach , kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu;

d.      Zakaz wstępu na imprezę masową;

e.      Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych;

f.        Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;

g.       Zakaz prowadzenia pojazdów;

h.      Świadczenie pieniężne

i.        Podanie wyroku do publicznej wiadomości;

j.        Środka kompensacyjnego lub przepadku